Brandschilderen
Brandschilderen is al een eeuwenoude techniek. Het werd in de Middeleeuwen al toegepast met als belangrijkste doel het versieren van kerkramen om zo de verhalen uit de bijbel te tonen aan de gelovigen.
Met een palet, paletmes, speciale verf, wat kwasten, arabische gom en water kun je al beginnen met brandschilderen. Als de verf is aangebracht op het glas wordt het op hoge temperatuur (500 tot 650 graden) ingebrand. Als eerste worden de contourlijnen op het glas ingebrand, daarna de grisailles (schaduwen) en als laatste de eventuele kleuren.
Ik werk zelf graag met de oude technieken zoals deze vroeger ook werden toegepast. Je werkt dan met verschillende vloeimiddelen waaronder arabische gom, lavendelolie en kruidnagel olie. Hiermee kun je verschillende lagen over elkaar heen zetten en dan pas inbranden in de oven. Dit scheelt tijd en stroom. Door het werken met olie kun je ook hele mooie schaduw effecten verkrijgen.
Bij brandschilderen begin je met een ontwerp of afbeelding. Deze wordt onder het glas gelegd op een lichtbak. Hierdoor zie je de afbeelding door het glas heen en kun je de contourlijnen overnemen met een penseel. Als de contourlijnen er op staan kun je dit inbranden en daarna een dunne laag verf aanbrengen op basis van water en arabische gom. Je kunt er ook voor kiezen om de contourlijnen nog niet in te branden en een dunne laag verf aanbrengen op basis van lavendelolie. Deze dunne verflaag wordt daarna bewerkt met een daskwast om de verflaag mooi egaal te krijgen. Als de verflaag op basis van arabische gom droog is dan kun je door middel van de verf weg te halen de schaduwen creëren. Dit doen we door middel van 'tamponneren', krassen of vegen. je gebruikt hier allerhande gereedschappen voor o.a. kwasten van varkenshaar, stokjes, sateprikkers, wattenstaafjes, kammen, borstels en dergelijke. De verflaag op basis van olie bewerk je op een iets andere manier. Deze laag is nog 'nat' waardoor je de verf meer verplaatst over het glas dan dat je het er af haalt. Hiermee creëer je schaduwen op een andere manier. je kunt de verf verplaatsen naar de delen waar het wat donkerder moet zijn en de delen die wat lichter moeten worden daar 'veeg' je de verf weg. Hierdoor kun je prachtige verlopen en nuances maken. Het is eigenlijk gewoon schilderen met licht!
Na deze bewerking wordt de laag verf die is aangemaakt met water en arabische gom weer ingebrand (hierna kun je dezelfde bewerking toepassen als hieronder beschreven). De verflaag die met olie is opgezet kun je laten drogen (dit duurt ongeveer een dag!) en dan kun je aan de achterkant van het glas zilvergeel aanbrengen. Dit is glasverf die bestaat uit leem en zilvernitraat. Hoe hoger het gehalte zilvernitraat hoe donkerder de kleur. variërend van citroengeel tot donker oker. De kleur is natuurlijk ook afhankelijk van het soort glas en eventueel welke kleur glas je hebt gebruikt voor je schilderwerk. Ook is de kleur afhankelijk van de hoeveelheid verf die is opgezet, de inbrandperiode en de temperatuur. Het zilver gaat tijdens het inbranden een verbinding aan met het glas. De leemlaag die blijft achter en kun je na het inbranden van het glas af vegen.
Na deze bewerkingen kun je ook nog gaan werken met emailles en transparante glasverven. Hiermee kun je kleuren aanbrengen op je werkstuk. Ook hier kun je weer verschillende vloeimiddelen gebruiken. Als je maar een kleur hoeft op te zetten dan kun je dit doen met verf die is aangemaakt met water en eventueel een klein beetje arabische gom. Wil je meerdere kleuren opzetten dan kun je er ook voor kiezen om de verf aan te maken met glycol. Dit heeft als voordeel dat het langzaam droogt en je kleine vlakken met verschillende kleuren kunt 'inkleuren' en kunt bewerken waardoor je dus meerdere kleuren in een keer kunt opzetten. Je moet er wel rekening mee houden dat deze kleuren allemaal op dezelfde temperatuur ingebrand mogen worden. Als je de kleur opzet met water en eventueel wat arabische gom dan moet je deze eerst laten drogen voordat je hem kunt bewerken en als je er daarna nog een kleur langs wil opzetten dan lukt dit eigenlijk niet zonder de kleur die er al op staat te beschadigen.
Zoals je kunt lezen is brandschilderen niet zomaar een techniek. Er komt veel kennis en vaardigheid bij kijken. Als er bij bijv. restauratiewerk een stukje glas opnieuw gebrandschilderd moet worden omdat deze gebroken is dan gaat hier een heel proces aan vooraf om erachter te komen wat voor technieken er zijn gebruikt bij het schilderwerk. Hier gaat vaak veel tijd in zitten. Ik vind het super interessant om een stukje gebrandschilderd glas te onderzoeken om erachter te kunnen komen welke technieken ze destijds gebruikt zouden kunnen hebben. Brandschilderen is echt een passie en ik volg regelmatig een cursus en lees veel boeken over dit onderwerp om mezelf steeds te verbeteren in mijn eigen technieken.
Het is ook zeker mogelijk om moderne glas in lood ontwerpen te voorzien van brandschilderwerk! Dit maakt het tot een echt uniek object. Wil je meer weten over deze techniek of de mogelijkheden? Neem dan zeker contact op.
Hieronder een kleine sfeerimpressie van mijn brandschilderwerk. In opdracht of eigen werk.
